වෙස් වලාගත්තෝ.

රත්‍රී ආහාර වේලෙන් පසුව පිටත් ව ගියේ ය අස්රියෙන් ඇය වෙත.

සවස. මාවතේ ඇවිද යති විචිත්‍රවත් ජන සමූහයා, බීමත්, බැටළු හමින් වූ කබා ලා ගත් හා උඩු කයට කොට ජැකට්ටු ලා ගත්. සිනහවෙන්, දෙඩවිල්ලෙන් හා නැටිල්ලෙන්, ජනයා ඉදිරියේ පැනයන්නේ ය කුඩා සොල්දාදුවෙක්, හම්පඩ හිම කබායක් හා ඇල වූ හිස් වැස්මක් ලා ගත්.

        ජන සමූහයා හමුවට යන්නේ ය “ අධිකාරය නො ලද්දා “.

-        මක්නිසා ද නුඹ මට ගෞරවය ලබා නො දෙන්නේ ? අධිකාරය නො ලද්දා කුඩා සොල්දාදුවා වෙතට කඩා පැන්නේ ය. ඇයි? හිටපන්! ඒයි උඹ? ඇයි?

-        ආදරවන්තය, අප කෝලම් කාරයන් වගේ නේ! ගැහැණු කටහඩින් සොල්දාදුවා කීවේ ය. ජන සමූහයා සමගින් කෝප්‍රල් දැවටී ගියේ ය උස් හඬින් යුත් සිනාවකින්....

කවිච්චියේ හිඳ ගෙන සිටින්නේ ය රූමත් පිරිපුන් ළමාතැනි. ඇගේ වයස නිර්ණය කිරීමට අපහසු ය. නමුත් ඈ තරුණය, තව දුරටත් තරුණ ලෙස ම සිටින්නේ ය. ඈ ඉතා සුඛෝපබෝගී ලෙස වස්ත්‍ර දරා සිටියා ය. ඇගේ සුදුපැහැ ගත් දෑත් මත මහත් වළල්ලක් වූ අතර, ළැම මත දියමන්ති සාරිකටුවකි. ඇය අසලින් දහස්වෙනි ලෝම කබාය වැතිර තිබේ. ඇය පැමිණෙන තුරු කොරිඩෝවේ බලපොරොත්තුවෙන් සිටියේ ය සේවකයා රේන්ද සමගින්. මාවතේ කපුටු ජෝඩුවක් හා හිම කරත්තයකී. පැහැදුනු රූමත් වත හා තත්ත්වය කියති: “ මම වාසනාවන්ත හා ධනවත් “. නමුත් විශ්වාස නො කරන්න කියවන්නෙනි!

“ මම කොළම්කාරියක් “, සිතන්නී ය ඈ. හෙට හෝ අනිද්දා වංශාධිපතියා ගමන් කරන්නේ ය නාඩින් සමගින් හා ලිහා දමන්නේ ය මගෙන් ඒ සියල්ල.

කාඩ්පත් මේසයට එහායින් වාඩි වී සිටින්නේ ය කබායක් ලා ගත් පුෂ්ටිමත් මිනිසෙක්, තට්ටු තුනකින් යුත් නිකටකින් හා සුදු දෑත්වලින් යුත්. ඔහුගේ දෑත් ආසන්නයේ සල්ලි රොත්තකි. ඔහු පරාජිත වූයේ ය, එහෙත් පසුබට වූයේ නැත. ඊට වඩා වෙනස් විය, ඔහු, මද සිනහ පාන්නේ ය. ඔහුට දහසක් හා වෙනත් දෑ පරාජය වීම කිසිඳු වටිනාකමක් නො වීය. කෑම කාමරය තුළ සේවකයින් කීපදෙනෙකු විසින් ඔහු සඳහා බෙල්ලෝ මාළුවක්, ෂැම්පෙන් හා කළුකුම් මස් සූදානම් කරන ලදී. ඔහු ජයට රාත්‍රී ආහර අනුභවය ප්‍රිය කළේ ය. රත්‍රී ආහාර වේලෙන් පසුව පිටත් ව ගියේ ය අස්රියෙන් ඇය වෙත. ඈ ඔහු පැමිණෙන තුරු සිටියා ය. බොරුවක් නේද, ඔහු යසට දිවි ගෙවන බව? ඔහු වාසනාවන්තයි! එනමුත් බලන්න, කවරාකාරයේ ප්‍රලාපයක් ද කැළඹෙන්නේ ඔහුගේ මොළ ගෙඩිය තුළ!

“ මම කොළම්කරයෙක්. විශ්වාස කරන්‍න දියුණුව, ඔවුහු දනිති මා කොළම් කාරයෙකු බව.“

උසාවියේ ඇඩ්වකේට් ආරක්ෂා කරන්නේ ය විත්තිකාරිනියව. ඈ යස පෙනුමකින් යුත් ගැහැනියක්. මුළුමනින් වගේ දුක්මුසු වතින්, නි දොස් අයෙක්! දෙවියන් දකින්නේ ය, ඇය නි දොස් අයෙකු බව! දෑස් ඇඩ්වකේට්ගේ දැවෙයි, කම්මුල් ඔහුගේ දිස්නෙ දෙයි, හඬ තුළ ඔහුගේ ඇසෙන්නේ ය කඳුළු. ඔහු පීඩා විඳියි විත්තිකාරිනිය වෙනුවෙන්, ඇයව වරදකාරිය කරන්නේ නම්, ඔහු මියැදෙනු ඇත ශෝකයෙන්! ජනයා ඇහුම්කන් දෙති ඔහුට, නිශ්චල වන්නේ ය සොම්නසින් හා ත්‍රාසයෙන්. “ ඔහු කවියෙක් “, කොඳුරති සවන්දෙන්නෝ. නමුත් ඔහු සැරසි සිටින්නේ කවියෙකුට!

“ දෙන්න මට පැමිණිලිකරුවන් සියයකට වඩා, මම ඇයව පිළිස්සුවා සේ ය! සිතන්නේ ය ඔහු. වරදකරු භූමිකාවේ මම සිටියා නම් වඩාත් ඵලදායි වේ.“

ගම වටා ගමන් කරයි බීමත් පිරිමි පරානයක්, ගායනා කරන්නේ ය හා බෙරිහන් දෙන්නේ ය නලාවෙන්. ඔහුගේ මුහුණේ බීමත් කරුණාව වෑහෙයි. ඔහු බූරු සිනහවක් පාන්නේ ය හා ඇඹරෙමින් නටන්නේ ය. ඔහු සතොසින් දිවි ගෙවන්නේ ය, නැද්ද? නැහැ ඔහු කෝළම්කාරයෙක්.

“ බුදින්න කැමතියි“ සිතෙයි ඔහුට.

       

        තරුණ වෛද්‍ය මහචාර්යවරයා කියවන්නේ ය හඳුන්වා දීමේ දේශණය. ඔහු විශ්වාස කරන්නේ  ය, නැත්තේ ය තවත් වසනාවක්, විද්‍යාවට සේවය කරන්නා සේ. “ විද්‍යාව සියල්ල වේ“ ඔහු කියන්නේ ය, විද්‍යාව ජීවිතයයි!“ ඔහුට විශ්වාස වෙයි... නමුදු ඔහුව නම් කළෝය කෝළම්කාරයෙකු සේ. ඇහුම්කන් දුන්නේ නම් ඔවුන්, පැවසුවේ ය ඔහු තම බිරිඳට දේශණයෙන් පසු. කීවේ ය ඔහු ඇයට : දැන් මම, අම්මා, මහචාර්යය. මහචාර්යවරයා සතුව දස වාරයකට වඩා පුහුණුව ඇත, සාමාන්‍ය වෛද්‍යවරයෙකුට වඩා. දැන් මම ගණින්නෙමි වසර විසිපන්දහසක්.

        පිවිසුම් හයක්, දහසක් ගිනි, ජන සමූහය, භට පිරිස්, සමපේක්ෂකයින්. එය රඟමඩලකි. ඔහුගේ දොරකඩවල් ඉහලින්, එර්මිතාෂය ( සේනාසනය, නමින් ඇති කෞතුකාගාරය ) තුළ මෙන් ලෙන්තෝව්ස්කිගේ, ලියා තබයි: “ උපහාසය හා චිත්ත ධෛර්යය“. මෙහි ගෙවති විශාල මුදලක්, ලියති දිගු විචාර පිටපත්, බෙහෝ අත්පොළසන් දෙති හා කලාතුරකින් හීන් හඬ නගති.. දෙවොල!

        ඒ දෙවොල කෝළමක් ය. ඔබ ඉවත් කරන්නේ නම් “උපහාසය හා චිත්ත ධෛර්යය“, ඔබට අපහසු නො වන්නේ නම් කියවන්න: “ කැන්කැන් ( ස්ත්‍රීන් පාද විහිදුවා කරන නැටුම ) හා සරදම“.

අන්තොන් පාව්ලොවිච් චේහෆ්.

රුසියන් බසින් සිංහල බසට,

ෆීලික්ස් ප්‍රනාන්දු.